Vandaag één week geleden: 500 arrestaties in en rond de Brusselse stations

Een rechtsstaat onwaardig!

Betogers wilden op zondag, 31 januari 2021 aan het Atomium en in de buurt van het Centraal Station manifesteren tégen de ondemocratische coronamaatregelen - zoals bijvoorbeeld de avondklok en de social distancing - die de grondrechten van de burgers op een flagrante manier schenden. Maar die betogingen werden door het Brusselse stadsbestuur verboden. Op sociale media werd nog opgeroepen om naar de hoofdstad af te zakken en heel wat mensen hebben dat dus ook gedaan. Aan het Atomium heeft de demonstratie zich na tussenkomst van de politie echter ‘spontaan’ opgelost. Rond het Centraal Station was de situatie echter anders. Daar was veel beweging en zijn er een extreem groot aantal aanhoudingen geweest. Volgens de politie waren dat "preventieve aanhoudingen om te voorkomen dat mensen zich konden verzamelen". Dit is natuurlijk een totaal absurd argument en een nooit geziene schending van het betogingsrecht, omdat een betoging net de bedoeling heeft om zich te verzamelen.

Dat het betogingsrecht onder druk staat, is al langer een feit. Wat nieuw is, is dat steeds meer burgemeesters inhoudelijke voorwaarden opleggen aan een manifestatie. De vrijheid van meningsuiting is een fundamenteel basisrecht om oppositiestemmen mogelijk te maken, stemmen die voor het mainstream-discours als provocerend of kwetsend kunnen overkomen. Dat organisatoren van een manifestatie tegenwoordig zelfs op voorhand moeten aangeven welke leuzen zullen worden geroepen, en welke boodschap zal worden verkondigd, is ongezien. Dergelijke voorwaarden zijn manifest in strijd met de Belgische Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Het lijkt wel alsof er een soort gedachtepolitie wordt opgericht die de inhoudelijke boodschap van manifestaties moet beoordelen. Ook de media zouden zich hier toch eens over moeten bezinnen. Waar blijven de reportages over de 'mensenrechten' bijvoorbeeld? Oh, dat is even compleet onbelangrijk blijkbaar... Het verhaaltje over de media als de 'vierde macht' en als 'waakhond van onze grondrechten'... Wie gelooft dat nog?

Tegenwoordig worden de organisatoren van betogingen zelfs vaak verplicht om de voorwaarden van het stadsbestuur te ondertekenen. Het gaat in feite om de harde en brutale ‘Amerikaanse’ aanpak van law and order, maar dan zonder de law. Zo wordt de democratische dynamiek uitgehold tot pure order, met de negatie van belangrijke grondrechten en vrijheden. Persvrijheid, vrijheid van meningsuiting en vergadering, stakingsrecht, en betogingsrecht zijn grondrechten. Ze kunnen niet genegeerd worden wanneer het een overheid uitkomt. Precies daarom werden na de barbarij van de Tweede Wereldoorlog de grondrechten in 1950 vastgelegd in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. En die gelden ook in corona-tijden. Dat betogingsvergunningen worden ingetrokken en dat betogingen dus niet mogen doorgaan, is ongehoord. Voor het stadsbestuur is het allemaal simpel en duidelijk: “De Covid-19-maatregelen kunnen niet gerespecteerd worden. Bovendien zijn er te veel signalen die wijzen op gewelddadige ontmoetingen”. Met een dergelijke argumentatie zal er nooit nog een betoging georganiseerd kunnen worden. Meer fundamenteel rijst echter de vraag of men überhaupt een vergunning moet aanvragen om te mogen betogen. Dat er afspraken gemaakt worden met de stad over wat de bedoeling is en hoe het verkeer omgeleid moet worden en dat er geen vijf betogingen door mekaar lopen, is in de huidige stedelijke context normaal. Echter, steeds vaker worden betoging verboden omdat de boodschap de overheid niet aanstaat. Zoiets kan niet!

Nog schokkender dan het betogingsverbod in Brussel was het brutale politieoptreden dat gekenmerkt werd door grof geweld en willekeurige, mensonterende aanhoudingen, hetgeen neerkomt op pure repressie. Dat daarenboven de 'rijkswachtpaarden' weer eens van stal gehaald werden, is onze rechtsstaat onwaardig. We leven niet langer in de 19de eeuw waar betogers op een sadistische manier willekeurig kunnen worden neergesabeld. Aan een slechte remake van de film ‘Daens’ hebben we géén behoefte. Kortom, de betogingen hadden niet verboden mogen worden, en de potentiële demonstranten hadden ‘preventief’ niet opgepakt mogen worden en ook niet voor het station met paarden – als beesten – uit mekaar gedreven mogen worden. Betogers zijn geen Engelse vossen die in hun 'kot' moeten blijven! In plaats van de betogers juist grondrechtelijk te beschermen, toont het politieoptreden aan welk een verachting de bestuurders van de stad voor de betogers hebben. De burgemeester heeft door niet pragmatisch te handelen, waarschijnlijk bijgedragen aan een grotere verspreiding van het coronavirus dan nodig.

Wie de berichtgeving over de potentiële demonstratie voor het Centraal Station van zondag leest, ziet de betogers afgeschilderd als een zootje ongeregeld. De politie van Brussel gaat zelfs zover om op Twitter te ‘delen’ wat ze naar eigen zeggen aan 'verboden wapens' in beslag hebben genomen van opgepakte betogers. "Een katapult, messen, voetzoekers, vuurwerk, versterkte handschoenen en een gebitsbeschermer", schrijven ze. "Alleszins geen voorwerpen voor een vreedzame bijeenkomst". Ik denk dat men bij een willekeurige politieactie in de Kanaalzone in Brussel identieke dingen zal aantreffen en nog veel meer moois. Op zich is dit geen argument. Om nog maar te zwijgen van de 'verboden wapens' waarvan de politie zich bedient. Op de televisiebeelden is duidelijk te zien, dat de demonstranten op vreedzame manier hun mening uiten. De ontbinding van de betoging werd door de stad dan ook niet gegrond op niet-vreedzaam demonstreren. Vervolgens begon de politie na een waarschuwing de demonstranten uiteen te drijven. Dat gebeurde met grof geweld: wapenstokken, paarden, honden, pepperspray, etc. De schapen moesten nu eenmaal terug naar hun 'kot' gejaagd worden om daar dodo te gaan doen. Wie daar anders over dacht werd 8 uur in een vuile politiecel opgesloten met de handen op zijn rug gebonden door middel van wegwerp plastic strips. Dit is zonder meer een vorm van martelen.

We zagen zondag dus het door de burgemeester van Brussel uiteendrijven van een vreedzame demonstratie. Dat moet eenieder veel zorgen baren. Het recht om vreedzaam te demonstreren en je mening te uiten is een grondrecht. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens niet minder dan één van de fundamenten onder de democratische samenleving. Een burgemeester mag een demonstratie alleen verbieden op strikte gronden: verkeersbelangen, gezondheidsbelangen of wanorde. Het moet daarbij ook nog eens gaan om noodzakelijke redenen. Zo vormt dreigende wanorde geen argument als er voldoende politie kan worden ingezet om die dreiging tegen te gaan. De regels vragen weliswaar een demonstratie van tevoren aan te melden, maar dat maakt een ‘spontane demonstratie’ niet per definitie 'illegaal'. Op dit punt moeten de autoriteiten tolerant zijn, vindt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Bij de gronden – of de afwezigheid daarvan – die de burgemeester gebruikte, zijn vanuit de bescherming van het demonstratierecht veel vraagtekens te plaatsen. Zo zouden er aanwijzingen zijn dat mensen ‘net zoals in Nederland’ geweld zouden willen gebruiken. Als dat een reden tot een verbod vormt, kan iedere burger die het niet eens is met een aangekondigde demonstratie de politie melden, dat hij of zij geweld gaat gebruiken, om zo de vrije meningsuiting van anderen te ondermijnen. Misdragingen van enkelingen – of provocaties van politie in burger – mogen niet afstralen op de vreedzame rest. Daarom komt een verbod pas in zicht als organisatoren van een demonstratie oproepen tot geweld. Maar bovenal, al van ’s ochtends was er al een overmacht aan politie aanwezig. Nog voordat er ook maar één demonstrant zich had laten zien. Met die overmacht kon prima toezicht worden gehouden op de enkelingen die geweld wilden gebruiken, in plaats van iedereen preventief op te pakken. Als een beetje vuurwerk de arrestatie van 500 vreedzame burgers kan verantwoorden, wat weerhoudt de overheid er dan van om de hele bevolking te arresteren en in heropvoedingskampen te interneren? Communistisch China is tegenwoordig toch ons grote voorbeeld.

Op het punt van de zogenaamde gezondheidsbelangen ligt de demonstratievrijheid voor de anti-lockdown-betogers ook minder lastig dan het lijkt. Op zich mag de burgemeester met het oog op dit belang eisen, dat demonstranten anderhalve meter afstand van elkaar houden: de strafwet geldt nu eenmaal in beginsel ook tijdens demonstraties. Maar ook de grondrechten gelden tijdens een vermeende 'pandemie'. Alleen ontbreekt er natuurlijk een corona-wet. Maar dit argument is zondag eigenlijk ook niet gebruikt. Bovendien veroorzaakte juist het uiteenjagen van de demonstranten dat de mensen geen afstand meer van elkaar konden houden. Het inzetten van paarden en honden en het afvoeren van demonstranten in overvalwagens bevordert het tegengaan van de verspreiding van Covid-19 ook niet. Met de gezondheidsbelangen dient de burgemeester überhaupt terughoudend om te gaan. Ook als de groep anti-lockdowners wordt toegerekend dat zij uit overtuiging geen afstand van elkaar zullen houden. Alle strenge maatregelen ten spijt aanvaarden we immers nog steeds dat bijvoorbeeld bussen en treinen geregeld vol zitten met reizigers die geen anderhalve meter afstand kunnen houden. Het past de burgemeester alle burgers, die vreedzaam hun stem tegen de lockdown willen laten horen, door de politie te laten beschermen. Het vijandig, gewelddadig en willekeurig bestuurlijke en politionele offensief, zoals dat zondag was opgetuigd, past niet in een democratische samenleving of maken wij ons intussen al illusies?

'DAENS'