Kritiek op de paus

Sinds het aantreden van paus Franciscus is er in toenemende mate kritiek op de paus, vooral na de publicatie van zijn apostolische exhortatie ‘Amoris Laetitia’. In hoeverre mag je als katholiek kritiek hebben op de paus? Is dat wel gepast? Of is het een moderne dwaling waarbij de hiërarchie van de Kerk niet wordt geaccepteerd? Hierop ga ik in dit artikel kort in.

Zijn er in de geschiedenis slechte pausen geweest?

Naast vele geweldige en heilige pausen heeft de Kerk in het verleden ook heel slechte pausen gehad. Van Petrus, de eerste paus van de Kerk, kun je niet zeggen dat het een slechte paus was. Maar het is wel zo dat hij terecht gewezen is tijdens zijn pontificaat door één van zijn bisschoppen. Dit gebeurd in Galaten 2 waar Paulus (als bisschop) Petrus (de paus) terecht wijst over het feit dat hij niet wil eten met heiden. In deze heeft Paulus en niet Petrus gelijk, ondanks dat hij de paus van dat moment is.

Er zijn ook slechte pausen geweest in de geschiedenis van de Kerk, zoals Vigilius en Honorius die beide erg weifelachtig waren in het geloof. Honorius is zelfs veroordeeld als ketter door zijn opvolger H. Leo II. Maar te denken is hierbij ook aan Liberius die de H. Athanasius excommuniceerde en verbande, terwijl Anthanasius degene was die het geloof verdedigde tegen de Arianen, die niet geloofden dat Christus van eeuwigheid God was. De crisis in de Kerk was toen zo erg dat de kerkvader Hieronymus verzuchtte dat het wel leek of de hele wereld Ariaans was geworden. Destijds kreeg Athanasius het verwijt naar zijn hoofd geslingerd dat hij een ruziemaker was en intolerant. Een verwijt dat mensen nu ook krijgen te horen wanneer ze de leer van de Kerk verdedigen, zoals kardinaal Burke, Brandmüller, en Müller hebben gedaan.

Heb je te weinig respect voor de paus wanneer je kritiek uit?

Nee, kritiek hebben op de paus heeft niet noodzakelijkerwijze te maken met disrespect voor de paus en het in twijfel trekken van het pauselijk primaatschap. Dit primaatschap van de paus is samen met zijn onfeilbaar Magisterium het fundament waarop Christus de Kerk heeft gebouwd, ‘en de poorten van de hel zullen haar niet overweldigen’. De paus is de opvolger van Petrus aan wie Christus de missie toevertrouwt heeft om het zichtbare hoofd van Kerk te zijn. De paus is de opvolger van Petrus, niet van Christus, en dat op een indirecte wijze, door de apostolische opvolging.

Zijn er heiligen geweest die kritiek hebben gehad op de paus?

Er zijn vele heiligen en zaligen van de kerk geweest die kritiek gehad hebben op de paus in hun tijd. Zo heeft de zalige Jacopone Da Todi fel gestreden tegen de verwereldlijking van de Kerk en raakte in zijn laatste jaren in een hevig conflict met paus Bonifatius VIII, die hem in de ban deed en tussen 1298 en 1303 gevangen zette; paus Benedictus XI nam hem weer in de Kerk op. In de afdeling "Paradiso" laat Dante Alighieri Petrus vermanend paus Bonifatius VIII en zijn onwaardige ambtsbroeders toespreken over hun kwalijke wandel. De heilige Catharina van Siena heeft scherpe kritiek geuit tegenover paus Gregorius XI, de paus bevindt zich in Avignon en dit staat Catharina niet aan. Ze dringt er op aan dat de paus weer naar Rome verhuist, iets wat hij al langer van plan was, maar niet durft. Catharina weet zijn twijfels en angsten echter weg te nemen en schrijft hem bijvoorbeeld: ‘Wees alstublieft een man en geen angstige zuigeling! Wissel uw melktanden eindelijk in voor een vast gebit!’

Wanneer is de paus onfeilbaar?

De paus is niet altijd onfeilbaar in zijn uitspraken. Om een onfeilbare uitspraak te doen moet hij allereerst een onfeilbare uitspraak willen doen en daarbij de daarvoor geldende regels respecteren. De voorwaarden voor het onfeilbaar spreken van de paus zijn vastgelegd door het Eerste Vaticaanse Concilie: hij moet spreken vanuit zijn ambt als herder en leraar van alle christenen met het hoogste apostolische ambtsgezag; ex cathedra; en met de intentie om definitief te beslissen over een leer betreffende het geloof of de zeden die door de gehele Kerk gehouden moeten worden.

Wanneer niet aan deze voorwaarden wordt voldaan wil dat natuurlijk niet zeggen dat de paus ongelijk heeft. Integendeel, we moeten in principe de paus het voordeel van de twijfel geven. Maar het is anderzijds zo dat de paus wanneer hij geen onfeilbare uitspraak doet hij zich dus kan vergissen. Daarnaast is de mate waarin uitspraken van de paus als gezaghebbend moet worden gezien verschillend. Een losse uitspraak op staat heeft niet hetzelfde gewicht als een encycliek en een encycliek heeft niet hetzelfde gezag als een onfeilbare en dogmatische uitspraak.

Wat is papolatrie?

Papolatrie is het toekennen van ‘goddelijke’ eigenschappen aan de paus, bijvoorbeeld door er vanuit te gaan dat de paus volmaakt en onfeilbaar is in al zijn daden en uitspraken. Deze vorm van pausverering is iets heel anders dan de devotie die elke katholiek (als het goed is) heeft voor de paus. Deze devotie is, samen met de devotie voor Onze-Lieve-Vrouw zelfs een van de pilaren voor de katholieke spiritualiteit.

Om te weten wat de gepaste verering van de paus is moeten we eerst weten wie de paus is en wat hij niet is. De paus is Christus niet, hij is geen God-mens, zoals Christus was. De paus heeft maar één natuur en dat is de menselijke. De paus heeft ook last van de erfzonde, hij kan zich zoals ieder mens vergissen en hij kan zondigen. Wanneer wij iets goeds doen is dat een samengaan van onze wil met de genade van God. Een actie van de Heilige Geest alleen is dus niet genoeg, zoals de Lutheranen en Calvinisten wel geloven. Degenen die er vanuit gaan dat de paus zich niet kan vergissen, omdat hij door de bijstand van de Heilige Geest onfeilbaar is, herhalen dus de fout van de Calvinisten.

Mogen leken kritiek hebben op de paus?

In reactie op een zeer kritisch boek van Socci heeft paus Franciscus aangegeven dat men de niet onfeilbare daden van de paus mag bekritiseren, vooral als het gaat om politiek en pastorale keuzes, op voorwaarde dat het respectvol is en misstappen van de persoon betreft en niet het gezag van het pausdom (http://www.corrispondenzaromana.it/socci-le-critiche-che-fanno-bene-al-papa/).

Verder is artikel 212 van het katholieke wetboek glashelder over de vraag of katholieken kritiek mogen hebben op hun herders, de bisschoppen en de paus: “§ 3 Naargelang van de kennis, de deskundigheid en het aanzien dat zij genieten, hebben zij het recht, zelfs ook soms de plicht, hun mening over wat het welzijn van de Kerk aangaat aan de gewijde Herders kenbaar te maken en deze, met behoud van de zuiverheid van geloof en zeden en van de eerbied jegens de Herders, en rekening houdend met het algemeen nut en de waardigheid van de personen, aan de overige christengelovigen bekend te maken.”

Wat is de rol van ons geweten?

Kritiek op de paus uiten kan wanneer het geweten daartoe dwingt, de liefde voor de paus hoeft er dus niet van te weerhouden om deze kritiek te uiten. Elke gedoopte persoon ontvangt het licht van het geloof en de rede die het hart en geweten verlichten. Het geweten is de stem van de waarheid in onze ziel. God geeft ons het geloof en de rede, twee objectieve zaken die ons pad verlichten. Daarom kunnen we nooit tegen het geloof en de rede ingaan, omdat God het geeft is het licht van de rede en het geloof op geen enkele wijze tegenstrijdig, dubbelzinnig of vaag. Het is noodzakelijk dat het geweten wordt gevormd en zo nodig bijgeslepen door de Leer en Traditie van de Kerk, zodat het niet een soort gevoel is, een inwendig stemmetje die een goed of slecht gevoel geeft.

Wanneer we eens voor God zullen komen te staan, bij het Laatste Oordeel, staan we daar met ons geweten, zonder pausen, bisschoppen, vrienden of wie dan ook maar. God zal dan ons geweten onderzoeken.

Moge Hij ons pad verlichten en ons wijsheid geven om de juiste keuzes te maken in deze verwarrende tijd.

Bron: Echt katholiek

Link:

http://echtkatholiek.blogspot.be/2016/05/kritiek-op-de-paus.html