"Harde taal uiten tegen relschoppers helpt niet"

Burgemeesters en Tweede Kamerleden hebben boos gereageerd op de avonden van rellen en plunderingen in verschillende steden. "Schaamteloze dieven", noemde burgemeester Aboutaleb van Rotterdam de relschoppers. Burgemeester Jorritsma van Eindhoven noemde ze al "het schuim der aarde". "We zijn paraat en we gaan er keihard tegenin", zei demissionair minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus. Vanuit de bestuurders is er veel onbegrip, maar experts zijn niet verrast over de rellen.

"Als je zegt dat we dit niet aan konden zien komen, dan vind ik dat heel naïef", zei sociaal geograaf Floor Milikowski gisteren in Met Het Oog op Morgen op NPO Radio 1. "We zien al jaren onvrede bij een groep die zich niet herkent in beleid. Die zich geen onderdeel van de samenleving voelt. De relschoppers zijn misschien het topje van de ijsberg."

Toch moeten we de relschoppers en plunderaars niet wegzetten als extremisten of criminelen, waarschuwt hoogleraar Sociale verandering en conflict Jacqueline van Stekelenburg aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "Dan zie je een heel belangrijk aspect over het hoofd: het gaat om een hele diverse groep. Het grootste deel gaat even kijken uit nieuwsgierigheid, en wordt vervolgens de rellen ingezogen", zegt ze. "Er loopt een groep tussen die echt verbaasd en boos is. Die heeft wel degelijk een politiek motief. Dat is niet goed te praten, maar er ís een reden. Maar echt een kleine groep gaat erheen om zich te verzetten tegen de autoriteit. Dat zagen we afgelopen maanden opbouwen."

Van Stekelenburg ziet dat er in eerste instantie symbolische plekken aangevallen werden: GGD-testplaatsen en een ziekenhuis. "Dat zijn eigenlijk ongebruikelijke plekken. Waarom zou je daarheen gaan? Maar het zijn wel plekken die symbool staan voor coronamaatregelen die getroffen zijn." Daarnaast is er de groep die boos is op de autoriteiten, zegt ze.

De avondklok kan op zo'n moment als rode lap dienen. Als katalysator. Die invoering ging vrij abrupt, en er werd meteen stevig gehandhaafd. Achteraf is dat misschien niet verstandig, meent Otto Adang, lector openbare orde en gevaarbeheersing aan de politieacademie. "Als je het simpelweg afkondigt en het moet meteen gehandhaafd worden, dan roept dat tegenreacties op."

Bron: NOS