+ Katholieke Actie Vlaanderen +: Rome

woensdag 20 juli 2022

dinsdag 10 mei 2022

Tussen kosmopolitisme en multiculturaliteit: enkele bedenkingen

Artisti danesi a Roma | 1837

'Een gezelschap van Deense kunstenaars in Rome' is een schilderij van Constantin Hansen uit 1837. Het toont de schilder in gezelschap van Deense collega-kunstenaars die in het voorjaar van dat jaar in Rome verbleven.

Op het schilderij zijn zeven kunstenaars en een hond te zien in een kamer met balkon in Rome. De mannen roken en drinken ook koffie. De hoofdpersoon van het schilderij is de architect Gottlieb Bindesbøll die op de grond ligt op enkele oriëntaalse kussens met een fez op zijn hoofd. De andere artiesten zitten of staan om hem heen en luisteren min of meer geïnteresseerd naar wat hij vertelt. Bindesbøll was net teruggekeerd van een reis naar Athene en Istanboel met Rørbye. Dit deel van Europa was door de lange Turkse bezetting voor velen nog onbekend.

In het interieur hangen schetsen die de kunstenaars tijdens hun verblijf in Italië hebben gemaakt. Aan de muur is bijvoorbeeld de schets te zien die Constantin Hansen maakte voor het schilderij Piazza della Bocca della Verità met de zogenaamde Vesta-tempel in Rome. Aan de andere kant van de balkondeur staat een gipsen figuur van een man gekleed in een antiek gewaad gemaakt door Herman Wilhelm Bissen. Op de tafel staat een schets voor het Thorvaldsens Museum, een werk van Bindesbøll dat vanaf 1839 gebouwd werd. Achter het balkon is de belangrijkste bron van inspiratie voor de kunstenaars te zien: het negentiende eeuwse Rome.

Het Pauselijke, negentiende eeuwse Rome mag dan misschien wel de stad geweest zijn van Sor Gregorio waar alleen nog maar de Mis werd gelezen. Maar toen waren wél Andersen, Gogol, Goethe, Melville, Thorvaldsen, Gregorovius, Dickens, Leopardi en vele anderen te zien bijvoorbeeld in het Antico Caffè Greco of elders in één of andere toko. Toen voltrok zich in Rome wél het spektakel van de wereldcultuur, daar tussen de kerken en de ruïnes, tussen de schapen en de broccoli, tussen de boeren en de adel, tussen de krotten en de paleizen.

Daar was alles toegespitst op het elkaar ontmoetten. Daar troffen zich de meest open geesten van Noord- en Zuid-Europa. Daar was het woord 'kosmopolitisch' de méést kostbare schat die gekoesterd werd door de deelnemers en waar kennis en ideeën de eigen identiteit verrijkten. 'Kosmopolitisch' is iemand die zich verbonden voelt met de mensheid in het algemeen, een gevoel dat sterker is dan enig gevoel van nationale of regionale identiteit. Toen het woord 'multicultureel' met zijn conflicten, compromissen en chantage nog niet bestond en toen bekrompen mensen, die gevangen zitten in hun eigen kleine, banale leefomgeving, nog niet de dienst uitmaakten.

Neen, we leven niet langer in die gouden, kosmopolitische, Katholieke tijd.