Hoe het Tweede Vaticaans Concilie werd voorbereid... en hoe de breuk binnen het Kardinaalscollege ontstond...

In juni 1959 verstuurde Kardinaal Tardini (Staatssecretaris van Johannes XXIII) brieven naar alle toekomstige Concilievaders. In deze brieven werd aan de bisschoppen gevraagd welke thema's zij tijdens het komende Concilie zouden behandeld willen zien.

Sommige bisschoppelijke reacties moeten even onder de aandacht gebracht worden. Bijvoorbeeld, Mgr. Luigi Maria Carli, Aartsbisschop van Gaeta in Italië, wilde dat het Concilie het Darwnisme krachtig zou veroordelen.

De Braziliaanse Bisschop Antonio de Castro Mayer, wenste dat het Concilie "de aan de gang zijnde samenzwering tégen de Stad van God" aan de kaak zou stellen. Bisschop de Castro Mayer wenste ook dat tijdens de opleiding van de seminaristen meer aandacht besteed zou worden aan de 'anti-christelijke samenzwering'', zodanig dat de seminaristen zich beter zouden kunnen verdedigen.

Een landgenoot van Bisschop de Castro Mayer, Bisschop Geraldo de Proenca Sigaud, was niet minder vastberaden en strijdlustig en vroeg om "de onverzoenlijke vijand van zowel de Kerk en de Katholieke samenleving ...", d.w.z. de 'revolutie' te veroordelen. Het Concilie zou een actieve contra-revolutionaire houding moeten aannemen, "in het bijzonder tegen het communisme".

Mgr. Marcel Lefebvre, toen Aartsbisschop van Dakar (Senegal), stelde zich vragen omtrent de steeds maar toenemende dominantie van de nationale bisschoppenconferenties, die hij zag als een belemmering voor het ware gezag van de diocesane bisschop. In zijn reactie aan Kardinaal Tardini, vroeg hij ook om verduidelijkingen aangaande het 'lekenapostolaat'. Ook drukte de Aartsbisschop zijn zorg uit aangaande bepaalde dwaalleren die in sommige seminaries werden verkocht.

Twee andere leerstellingen van de Kerk waren ook van bijzonder belang: (1) het dogma van "buiten de Kerk, geen heil" en (2) de bevestiging van de Mariale waarheid, namelijk dat de Allerheiligste Maagd Maria, de Moeder van God, de Middelares is van alle Genaden.

De voorstellen van deze bisschoppen lagen erg gevoelig aangezien ze een leerstellige bevestiging vroegen, dit in tegenstelling met de voorstellen van de meeste andere bisschoppen.

De eerste 'pre-conciliaire' schermutselingen begonnen al tijdens de allereerste plenaire vergadering van de Centrale Commissie ter Voorbereiding van het Concilie. Daar werd de lijst behandeld van de periti (de experts) die op het Concilie zouden optreden.

Ten minste drie van deze experts waren echter gecensureerd door de Kerkelijke hiërarchie. Kardinaal Ottaviani zei echter, dat het de keuze van de Paus was om 'theologen met naam en faam' aan te trekken.

In november 1961 begonnen de open sessies voor de behandeling en de bespreking van de schema's opgesteld door de verschillende commissies. Het Concilie zou punt voor punt de Waarheid verkondigen tegen de 'hedendaagse' dwalingen om hen zo voorgoed uit te roeien. Dwalingen waren het Teilhardisme, het naturalisme, het materialisme, enz.

Naarmate de open sessies en debatten vorderden, werd het duidelijk dat er binnen het Kardinaalscollege en duidelijke breuk vast te stellen was. Telkens wanneer er een schema werd geïntroduceerd door de voorzitter van de sub-commissie die het had opgesteld, volgde er een debat onder leiding van de Kardinalen.

Het werd steeds duidelijker dat de 'liberale' kardinalen zoals Lienart, Frings, Alfrink, Döpfner, Konig en Leger lijnrecht stonden tegenover de Traditionalistsiche Kardinalen Ruffini, Siri, Larraona en Brown. Voor iedereen was het duidelijk, dat er een breuk was binnen de Kerk.

Op 19 juni 1962, op de vooravond van de laatste dag van de voorbereidende sessies, vond er een eerste dramatische confrontatie plaats. Er werden toen twee conflicterende schema's tegenover elkaar gepresenteerd voor discussie.

Het eerste document, hoofdstuk 9 van het schema over de Kerk, opgesteld door de sub-commissie voor Theologie, behandelde "De betrekkingen tussen Kerk en staat, en de religieuze tolerantie". Het document besloeg 9 pagina's tekst en 14 pagina's voetnoten die naar het pauselijk leergezag verwezen, gaande van Pius IX tot Pius XII.

Aan de andere kant was er een tweede tekst die door het Secretariaat voor de Eenheid der Christenen, die onder voorzitterschap van de Duitse Kardinaal en jezuïet Bea, werd opgesteld. De titel van deze tekst was: "Over religieuze vrijheid". Dit document bestond uit 15 pagina's tekst en 5 pagina's voetnoten, met geen enkele verwijzing naar het eeuwige Magisterium van de Kerk.

Het eerste document verwoordde de Katholieke Traditie, maar het tweede document van Kardinaal Bea vertolkte het liberalisme, de Franse Revolutie, een Verklaring van de Rechten van de Mens.

Kardinaal Ottaviani kwam dan ook meteen in aanvaring met Kardinaal Bea. Kardinaal Ottaviani zei dat het Concilie de eigen leer van de Kerk moest promoten en niet de leer van niet-katholieken. Kardinaal Ottaviani eiste dat het document van Kardinaal Bea geëlimineerd zou worden aangezien het de invloed van contacten met niet-katholieken verried.

Daarna begon Bea met de verdediging van zijn document. Hij ging daarbij zo ver om te beweren dat "in de huidige omstandigheden, van geen volk gezegd kan worden dat het 'katholiek' zou zijn. "Geen volk is geïsoleerd", wat erop zou wijzen dat "een gemeenschappelijk, internationaal regime van religieuze vrijheid" noodzakelijk zou zijn. "Bovendien", voegde hij eraan toe dat, "voor de staat de bovennatuurlijke orde niet bestaat". "Kortom, de regerende Paus wil een aggiornamento ", en volgens Bea wilde dat zeggen "een aanpassing aan de huidige levensomstandigheden en niet het herstel van wat mogelijk zou zijn geweest, en zelfs noodzakelijk, onder andere sociologische structuren."

Tolerantie of Religieuze vrijheid?

Kardinaal Bea concludeerde dat: "Onze twee rapporten van mening verschillen over fundamentele vragen en dat het aan het Concilie toekomt om daarover te oordelen".

Geïrriteerd door het historisch relativisme dat zijn tegenstander net had toegepast op het Kerkelijk Recht met betrekking tot de openbare eredienst, antwoordde Kardinaal Ottaviani: "Nu kan iedereen zien, dat we het niet eens zijn over bepaalde dingen, en ja, dat we het oneens zijn over de Doctrine van de Kerk."

De gemoederen waren zo hoog opgelopen dat de beide Kardinalen rechtop stonden. De andere aanwezigen zagen vanaf hun stoel hoe twee eminente Kardinalen stonden te ruziën over fundamentele doctrines.

Het is duidelijk dat Christus de 'religieuze vrijheid' NIET gepredikt heeft. Het was duidelijk dat Kardinaal Ottaviani opkwam voor de rechten van Christus, voor de regering van Christus Koning over de Wereld.

Het schema over de godsdienstvrijheid van Kardinaal Bea was daarom onwaar.

De Latijnse Concilievaders (Italianen, Spanjaarden, Latijns-Amerikanen) steunden het schema van Ottaviani, terwijl de Concilievaders uit Amerika, Engeland, Duitsland, Nederland en Frankrijk aan de kant van Kardinaal Bea stonden.

En zo raakten dus de voornaamste Concilievaders onherstelbaar verdeeld op slechts een paar weken voor de opening van het Concilie, dat de eenheid van de Katholieke Kerk zou moeten verstevigen.

De breuk was totaal. Hier ging het over het Koningschap van onze Heer Jezus Christus. Moet Christus de wereld regeren? Kardinaal Ottaviani zei duidelijk 'ja', terwijl Kardinaal Bea duidelijk 'neen' zei.

Zo gooide Kardinaal Bea en de Kardinalen die hem steunden de Traditie overboord!

Het had nooit tot een stemming mogen komen!

Want, als gevolg van die stemming was hier de facto sprake van een schisma!

Onder een dergelijk gesternte startte een paar weken later het Tweede Vaticaans Concilie!

Bron: M.M.L.